Een broodje halfom is een traditioneel Joods-Amsterdams broodje, belegd met pekelvlees en runderlever, op smaak gebracht met witte peper en zout, zonder boter. Het broodje wordt gemaakt met twee flinke plakken gekookte lever en vier plakjes pekelvlees, geserveerd op een wit vloerkadetje. Het vlees komt van de koe en is geslacht volgens Joodse tradities. Alleen keukens, restaurants of broodjeszaken die onder toezicht van het Rabbinaat staan, mogen een broodje halfom verkopen en zichzelf een Joodse zaak noemen. Deze zaken dragen dan de aanduiding ORT (Onder Rabbinaal Toezicht) achter hun naam.
Is een Broodje Half Om werkelijk een Joods broodje?
Het broodje halfom heeft een rijke Joodse achtergrond en een fascinerend verhaal. Dit klassieke broodje, geliefd binnen de Joodse gemeenschap in Amsterdam, wordt traditioneel belegd met pekelvlees en runderlever, beide afkomstig van de koe. Omdat Joden geen varkensvlees eten, is dit broodje altijd gemaakt van rundvlees. Maar de discussie over de consumptie van orgaanvlees maakt het verhaal pas echt interessant.
Binnen de Joodse tradities zijn er verschillende opvattingen over het eten van orgaanvlees. Orthodoxe Joden beschouwen orgaanvlees als onrein en vermijden het daarom volledig. Daarentegen zijn er gematigde Joden en Joods-liberalen die orgaanvlees wel eten, mits het op de juiste wijze volgens de Joodse traditie is bereid en onder toezicht staat van het Rabbinaat, wat aangeduid wordt met ‘ORT’ (Onder Rabbinaal Toezicht). Voor hen is een broodje halfom dus geen enkel probleem, zolang het voldoet aan de koosjere eisen.
Het broodje halfom, een combinatie van pekelvlees en runderlever op een wit vloerkadetje, wordt al sinds 1850 verkocht in Joodse broodjeszaken in Amsterdam. Voor de Joodse gemeenschap in de stad is dit broodje een echte klassieker en een belangrijk onderdeel van hun culinaire erfgoed. Het symboliseert niet alleen hun rijke geschiedenis, maar ook de diversiteit binnen de Joodse tradities.
Zo is het broodje halfom veel meer dan zomaar een broodje; het vertelt een verhaal van geloof, traditie, en de manier waarop een gemeenschap door de eeuwen heen haar culinaire identiteit heeft weten te behouden.
Een halfom dankt zijn naam aan de combinatie van twee verschillende vleessoorten: half pekelvlees en half runderlever. Daarnaast weerspiegelt de term ‘halfom’ de kenmerkende Joodse humor, die suggereert dat het alle kanten op kan gaan. Dit broodje is onlosmakelijk verbonden met Amsterdam, waar het voor het eerst zijn intrede deed, en heeft een sterke Joodse oorsprong. Het waren namelijk de Joodse eigenaren van Amsterdamse broodjeszaken die het broodje populair maakten en op de kaart zetten.
