Tot en met de 19de eeuw hadden alleen kloostergemeenschappen en kastelen ijskelders om melk enkele tijd te kunnen bewaren. De doorsnee boer had deze mogelijkheid niet. Daarom liet hij de volle rauwe melk schiften in ‘matten’ en wei, het procédé van het kaasmaken. De melk werd gekookt, gestremd door toevoeging van zure karnemelk en uitgelekt in een neteldoek. De wei die wegvloeide ging als voedsel naar de dieren. De uitgelekte wrongel werd gemalen en gemengd met suiker en eidooiers. De mattenbrij werd uitgespreid op een vierkant deeglapje, dat vervolgens overhoeks werd gevouwen en gebakken in een oven.
Deze werkwijze moet eeuwenoud zijn. In een 13de-eeuw troubadourlied was al sprake van ‘matten’ of ‘matton’. Het Geraardsbergse O.L.Vrouwhospitaal kocht in de 16de-eeuw regelmatig matten en mattentaarten aan. De bakkers uit de stad hadden toen al veel aandacht voor het produceren van kwalitatief hoogstaande producten. Op 12 december 1665 stelden ze een huishoudelijk reglement op en vaardigden kwaliteitsregels uit. Deze werden op 18 januari 1752 bij keizerlijk decreet bekrachtigd door Maria Theresia.
Broederschap
Om de historische achtergronden en de kwaliteit van de mattentaarten veilig te stellen richtte de bakkersbond in 1978 de ‘Broederschap van de Geraardsbergse Mattentaart’ op. Deze organiseert sinds 1980 elk jaar een ‘Dag van de Geraardsbergse Mattentaart’.
Productfiche
- Herkomst: Oost-Vlaanderen
- Type product: gebak
- Ingrediënten: bladerdeeg, eieren, melk, suiker, karnemelk, zout en eventueel amandelessence
Niet alle mattentaarten zijn Geraardsbergse mattentaarten
Geraardsbergse Mattentaarten kunnen enkel gemaakt worden in de stad Geraardsbergen en de deelgemeenten Goeferdinge, Grimminge, Idegem, Moerbeke, Nederboelare, Nieuwenhove, Onkerzele, Ophasselt, Overboelare, Schendelbeke, Smeerebbe-Vloerzegem, Viane, Waarbeke, Zandbergen en Zarlardinge. Eveneens in de aangrenzende gemeente Lierde met deelgemeenten Deftinge, Hemelveerdegem, Sint-Maria-Liere en Sint-Martens-Lierde.
De melk, zowel als de matten, moeten afkomstig zijn van hoeves uit dit omschreven gebied. Dat betekent dat het bedrijf dat de melk produceert, ook ermee de matten maakt. Dat geldt niet voor de boter en de bloem voor de vervaardiging van het bladerdeeg.
De bereiding van het mattentaartje moet binnen het geografisch omschreven gebied gebeuren. Dat geldt niet voor het bakken. Afgewerkte, niet gebakken maar diepgevroren Geraardsbergse Mattentaarten mogen aan bakkers of gespecialiseerde zaken buiten het omschreven gebied worden geleverd, waar ze vers gebakken worden voor verdere consumptie.
Kijk de video voor de bereiding
Tekst en foto’s: https://streekproduct.be
